نحوه دریافت گواهی مبدا (CO)

مقدمه: داستان یک صادرکننده و سندی که راه‌ها را باز می‌کند

تصور کنید شرکتی ایرانی قصد دارد ۵۰ تُن پسته ممتاز به اروپا صادر کند. قرارداد بسته شده، بار آماده حمل است، اما ناگهان در مرز متوقف می‌شود! چرا؟ چون صادرکننده گواهی مبدا (CO) نداشت. این سناریو در تجارت بین‌المللی بسیار رایج است.
طبق آمار سازمان تجارت جهانی (WTO) بیش از ۷۰ درصد معاملات بین‌المللی بدون گواهی مبدا امکان‌پذیر نیست.

اینجاست که گواهی مبدا به‌عنوان کلید طلایی صادرات، اهمیت خود را نشان می‌دهد. اگر می‌خواهید بدانید نحوه دریافت گواهی مبدا (CO) چگونه است و چه مراحلی دارد، این مقاله راهنمای کامل شماست.

📌 اگر قصد دارید به یک صادرکننده حرفه‌ای تبدیل شوید، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به دوره جامع صادرات و واردات بیندازید تا تمام زوایای تجارت خارجی را به‌صورت عملی یاد بگیرید.

​

گواهی مبدا (CO) چیست و چرا اهمیت دارد؟

گواهی مبدا (Certificate of Origin یا CO) یک سند رسمی است که نشان می‌دهد کالای صادراتی شما در چه کشوری تولید یا فرآوری شده است. این سند توسط اتاق بازرگانی یا سازمان‌های مشابه صادر می‌شود و به خریدار خارجی و گمرک کشور مقصد ثابت می‌کند که کالا از کجا آمده است.

🔹 نکته مهم: اگر کالایی در چند کشور مختلف مونتاژ یا فرآوری شود، کشوری به‌عنوان مبدا در نظر گرفته می‌شود که آخرین تغییر اساسی و قابل توجه روی کالا در آن اتفاق افتاده باشد. به این موضوع “قواعد مبدا” (Rules of Origin) گفته می‌شود.

چرا گواهی مبدا اهمیت دارد؟

۱. تعیین تعرفه‌ها و حقوق گمرکی

• گمرک کشور مقصد برای محاسبه‌ی عوارض و مالیات به گواهی مبدا استناد می‌کند.
• مثلاً اگر ایران با یک کشور قرارداد تجارت ترجیحی داشته باشد، داشتن CO باعث می‌شود صادرکننده از تخفیف‌های گمرکی استفاده کند.

۲. اعتمادسازی در تجارت بین‌الملل

• خریدار خارجی با مشاهده گواهی مبدا مطمئن می‌شود که کالا اصل است و از کشور اعلام‌شده آمده.
• این موضوع به‌ویژه در محصولاتی مثل فرش، خشکبار یا صنایع دستی که برند ملی دارند، اهمیت بالایی دارد.
• الزام قانونی در ترخیص کالا
• در اکثر کشورها بدون CO امکان ترخیص کالا وجود ندارد.
• حتی بانک‌ها هم برای انتقال پول در قراردادهای صادراتی معمولاً ارائه‌ی گواهی مبدا را شرط می‌گذارند.

۴. جلوگیری از تحریم‌ها و محدودیت‌ها

• بعضی کشورها کالاهای یک مبدا خاص را تحریم کرده‌اند. گواهی مبدا تعیین می‌کند که کالای شما مشمول این تحریم‌ها می‌شود یا نه.

۵. ابزار رقابتی برای صادرکنندگان

• داشتن CO شفاف و معتبر باعث می‌شود برند شما در بازارهای جهانی قابل اعتمادتر باشد.
• همچنین می‌توانید با استفاده از آن راحت‌تر در نمایشگاه‌ها و مناقصات بین‌المللی شرکت کنید.

مثال واقعی

فرض کنید یک صادرکننده ایرانی فرش دستباف به آلمان صادر می‌کند. اگر این فرش با گواهی مبدا ایران همراه باشد، در بازار اروپا ارزش بالاتری پیدا می‌کند چون مشتری مطمئن است که این محصول اصل است.
اما اگر همان کالا بدون CO باشد، هم احتمال توقیف در گمرک بالاست و هم ارزش تجاری آن کاهش پیدا می‌کند.

📌 به همین دلیل است که کارشناسان همیشه توصیه می‌کنند قبل از هرگونه اقدام به صادرات، صادرکننده‌ها در دوره‌های تخصصی مثل آموزش امور گمرکی و ترخیص کالا شرکت کنند تا با جزئیات مدارک حیاتی مثل CO آشنا شوند.

انواع گواهی مبدا

گواهی مبدا غیرترجیحی (Non-Preferential CO)

این نوع گواهی، رایج‌ترین نوع CO است و تقریباً در بیشتر صادرات‌ها استفاده می‌شود.

• کاربرد: برای کالاهایی صادر می‌شود که بین کشور مبدا و مقصد هیچ توافق‌نامه تجاری یا تعرفه‌ای خاصی وجود ندارد.
• ویژگی‌ها: در این حالت کالا با همان تعرفه عمومی وارد کشور مقصد می‌شود.
• مثال: اگر ایران کالایی به کشوری صادر کند که با ایران قرارداد تجارت ترجیحی ندارد (مثلاً برخی کشورهای آفریقایی)، باید از این نوع گواهی استفاده شود.
• مزیت: در همه کشورها قابل قبول است و محدودیتی ندارد.
• محدودیت: هیچ تخفیف یا مزیت تعرفه‌ای ایجاد نمی‌کند.

گواهی مبدا ترجیحی (Preferential CO)

این نوع گواهی زمانی استفاده می‌شود که بین کشور مبدا و مقصد توافق‌نامه تجارت آزاد یا قرارداد تعرفه‌ای ترجیحی وجود داشته باشد.

• کاربرد: صادرکننده می‌تواند از کاهش یا حتی حذف تعرفه‌های گمرکی بهره‌مند شود.
• ویژگی‌ها: کشور مقصد بر اساس توافق‌نامه، تعرفه واردات کالا را کاهش می‌دهد.
• مثال: ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (ECO) یا اتحادیه اوراسیا در برخی کالاها توافق‌نامه دارند. اگر شما پسته به روسیه صادر کنید، با CO ترجیحی هزینه تعرفه بسیار پایین‌تر خواهد بود.
• مزیت: باعث افزایش رقابت‌پذیری کالا در بازار مقصد می‌شود.
• محدودیت: فقط در کشورهایی قابل استفاده است که توافق‌نامه رسمی با ایران دارند.

گواهی مبدا خاص (Special CO)

این نوع گواهی برای کالاهای خاص یا حساس صادر می‌شود.

• کاربرد: معمولاً برای محصولات غذایی، دارویی، بهداشتی یا کالاهایی که نیازمند استاندارد ویژه هستند.
• ویژگی‌ها: علاوه بر اطلاعات مبدا کالا، ممکن است شامل جزئیات مربوط به کیفیت، شرایط بهداشتی یا انطباق با استانداردهای بین‌المللی باشد.
• مثال: صادرات زعفران به اتحادیه اروپا یا دارو به کشورهای عربی. در این حالت باید CO ویژه به همراه گواهی بهداشت و استانداردهای بین‌المللی ارائه شود.
• مزیت: باعث تسهیل عبور کالاهای حساس از مرز می‌شود.
• محدودیت: روند صدور پیچیده‌تر است و نیاز به مجوزهای تکمیلی دارد.

📊 جدول ۱ – مقایسه انواع گواهی مبدا

مقایسه جامع انواع گواهی مبدا برای انتخاب بهتر صادرکنندگان.

مراحل گام‌به‌گام دریافت گواهی مبدا

۱) ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت

• وارد سامانه شوید و اطلاعات صادرکننده، خریدار، کالا، HS code، کشور مقصد و Incoterm را ثبت کنید.
• دقت کنید اطلاعات با فاکتور و بارنامه مطابقت داشته باشد.

۲) تهیه مدارک تجاری

• فاکتور تجاری (Commercial Invoice): شامل شرح کالا، تعداد، وزن، قیمت و کشور مبدا.
• پکینگ‌لیست (Packing List): تعداد و وزن بسته‌ها.
• بارنامه (B/L یا AWB) و اظهارنامه گمرکی.
• در صورت CO ترجیحی، مدارک مرتبط با توافق‌نامه را ضمیمه کنید.

۳) مراجعه به اتاق بازرگانی

• درخواست صدور CO را ثبت کنید و مدارک مورد نیاز را ارائه دهید.
• رسید دریافت کنید و نوع CO (غیرترجیحی، ترجیحی یا خاص) را مشخص کنید.

۴) بررسی مدارک توسط کارشناسان

• کارشناسان صحت اطلاعات، تطابق با HS code و قواعد مبدا را بررسی می‌کنند.
• در صورت نیاز، مدارک تکمیلی مانند فاکتور مواد اولیه یا گواهی تولیدکننده درخواست می‌شود.

۵) صدور نهایی CO

• CO رسمی شامل شماره، اطلاعات صادرکننده و خریدار، شرح کالا، HS code، کشور مبدا و مهر اتاق صادر می‌شود.
• نسخه‌های متعدد برای گمرک، خریدار، بانک و بایگانی صادر می‌شود.
• در صورت نیاز به کنسولی‌سازی یا ترجمه رسمی، اقدامات مربوطه انجام می‌شود.

نکات مهم

• همه اطلاعات در اسناد باید دقیق و منطبق باشند.
• برای CO ترجیحی یا خاص، مدارک بیشتری ممکن است نیاز باشد.
• CO الکترونیک (e-CO) سرعت فرآیند را بالا می‌برد و قابل تأیید الکترونیکی است.

​

مراحل صدور گواهی مبدا از ثبت سفارش تا دریافت نهایی.

📊 جدول ۲ – لیست مدارک و نهادهای صادرکننده

 مدارک کلیدی برای دریافت گواهی مبدا و نهادهای مرتبط.

هزینه‌ها و مدت زمان صدور گواهی مبدا

• هزینه‌ها بسته به نوع کالا و حجم صادرات متفاوت است.
• به‌طور میانگین بین ۵۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان (۱۴۰۴) هزینه دارد.
• مدت زمان صدور: بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت.
• برای شرکت‌های معتبر یا صادرکنندگان خوشنام، فرآیند سریع‌تر انجام می‌شود.

چالش‌ها و اشتباهات رایج در دریافت گواهی مبدا

۱) نقص یا عدم تطابق مدارک

• یکی از شایع‌ترین مشکلات هنگام صدور CO، مدارک ناقص یا مغایر با هم است.
• مثال: فاکتور تجاری و اظهارنامه گمرکی وزن یا تعداد متفاوت دارند. یا بارنامه با مشخصات فاکتور مطابقت ندارد.
• راه حل: پیش از ارائه مدارک، همه اسناد را با دقت بررسی کنید و مطابقت اعداد، تاریخ‌ها و نام‌ها را کنترل کنید.

۲) اشتباه در درج اطلاعات کالا یا مقصد

• درج نام کالا، کد HS یا کشور مقصد به اشتباه می‌تواند باعث رد درخواست شود.
• مثال: اگر HS code اشتباه باشد، گواهی مبدا غیرقابل قبول خواهد بود و تعرفه نادرست محاسبه می‌شود.
• راه حل: قبل از ثبت، اطلاعات کالا و مقصد را از سامانه و قرارداد با خریدار دوباره تأیید کنید.

۳) تأخیر در تأیید گمرک

• گاهی روند بررسی گمرک یا اتاق بازرگانی زمان‌بر می‌شود.
• دلایل معمول: تعداد زیاد درخواست‌ها، بررسی مدارک تکمیلی، یا ابهام در اطلاعات ارسال‌شده.
• راه حل: مدارک کامل و دقیق ارسال کنید، پیگیری مستمر داشته باشید و در صورت نیاز نسخه الکترونیکی (e-CO) را استفاده کنید تا سرعت روند افزایش یابد.

۴) عدم آگاهی از نوع گواهی مورد نیاز

• صادرکنندگان تازه‌کار ممکن است نوع CO مناسب (غیرترجیحی، ترجیحی، خاص) را ندانند و مدارک لازم را آماده نکنند.
• مثال: صادرات به کشوری با توافق تعرفه ترجیحی بدون CO ترجیحی باعث از دست رفتن تخفیف تعرفه می‌شود.
• راه حل: قبل از اقدام به صدور CO، با کارشناس اتاق بازرگانی مشورت کنید و نوع مناسب CO را بر اساس توافقنامه‌ها و نوع کالا تعیین کنید.

📌 برای جلوگیری از این اشتباهات پیشنهاد می‌کنم در آموزش امور گمرکی و ترخیص کالا شرکت کنید.

مدارک مورد نیاز برای دریافت گواهی مبدا

• کارت بازرگانی معتبر
• پروفرما اینویس (پیش‌فاکتور)
• بارنامه حمل‌ونقل (هوایی، دریایی یا زمینی)
• اظهارنامه صادراتی
• سایر مجوزهای قانونی بسته به نوع کالا

مزایای دریافت گواهی مبدا برای صادرکنندگان

۱) ورود آسان‌تر به بازارهای بین‌المللی

• گواهی مبدا به‌عنوان سند شناسایی کالا و کشور تولیدکننده عمل می‌کند و به گمرک و خریدار خارجی اطمینان می‌دهد که کالا قانونی و مطابق مقررات است.
• بدون CO، کالا ممکن است در مرز توقیف شود یا اجازه ترخیص نگیرند، بنابراین داشتن آن کلید عبور از مرزهای بین‌المللی است.

۲) کاهش هزینه‌ها با استفاده از تعرفه‌های ترجیحی

• در کشورهای دارای توافق‌نامه تجارت آزاد یا تعرفه ترجیحی، CO ترجیحی امکان کاهش یا حذف تعرفه‌های واردات را فراهم می‌کند.
• مثال: صادرات پسته یا زعفران به روسیه یا اتحادیه اوراسیا با CO ترجیحی، هزینه تعرفه‌ها به شدت کاهش می‌یابد.
• این مزیت مستقیماً باعث افزایش حاشیه سود صادرکننده می‌شود.

۳) افزایش اعتماد مشتریان خارجی

• خریداران بین‌المللی همیشه به دنبال کالاهایی با اصالت و شفافیت کامل هستند.
• ارائه گواهی مبدا باعث می‌شود مشتری مطمئن شود کالا واقعاً از کشور اعلام‌شده آمده و کیفیت استانداردهای بین‌المللی را دارد.
• این اعتماد می‌تواند منجر به قراردادهای بلندمدت و تکرارشونده شود.

۴) بهبود برندینگ شرکت در سطح جهانی

• داشتن CO رسمی نشان می‌دهد شرکت شما حرفه‌ای و منظم است و به قوانین بین‌المللی احترام می‌گذارد.
• این امر در بازارهای رقابتی به تقویت اعتبار و برند شرکت کمک می‌کند و تصویر مثبت از شرکت در ذهن خریداران خارجی ایجاد می‌کند.

📌 نکته عملی: اگر می‌خواهید صادرات تان پایدار و مطمئن باشد و از مزایای CO حداکثر استفاده را ببرید، همین امروز در دوره جامع صادرات و واردات ثبت‌نام کنید تا با تمام جزئیات عملی و قانونی صدور گواهی مبدا و سایر اسناد صادراتی آشنا شوید.

سوالات متداول (FAQ)

۱. گواهی مبدا چقدر اعتبار دارد؟
معمولاً برای هر محموله صادر می‌شود و تا زمان ترخیص معتبر است.

۲. آیا همه کالاها نیاز به گواهی مبدا دارند؟
بله، تقریباً تمام کالاهای صادراتی نیازمند این سند هستند.

۳. گواهی مبدا را چه سازمانی صادر می‌کند؟
اتاق بازرگانی ایران و شعبات استانی.

۴. آیا می‌توان آنلاین درخواست داد؟
بله، از طریق سامانه جامع تجارت و اتاق بازرگانی.

۵. آیا گواهی مبدا فقط برای صادرات استفاده می‌شود؟
عمدتاً برای صادرات است اما در برخی موارد واردکننده هم درخواست آن را دارد.

نتیجه‌گیری

گواهی مبدا (CO) سندی استراتژیک برای صادرات است که نه تنها در کاهش تعرفه‌ها مؤثر است بلکه اعتماد خریداران خارجی را نیز جلب می‌کند. دریافت آن با طی کردن چند مرحله ساده امکان‌پذیر است، به شرطی که مدارک کامل باشد.

اگر می‌خواهید در مسیر صادرات حرفه‌ای شوید، همین حالا در دوره جامع صادرات و واردات یا آموزش امور گمرکی و ترخیص کالا ثبت‌نام کنید تا یک قدم جلوتر از رقبا باشید.

همین حالا مشاوره بگیرید

اگر هنوز بین دوره‌ها مردد هستید یا می‌خواهید دقیق‌تر بدانید کدام مسیر برای شما مناسب‌تر است، مشاوره رایگان مرکز آموزش بازرگانی فارس در اختیار شماست.

کارشناسان با تجربه ما به سؤالات شما پاسخ می‌دهند، مسیر یادگیری‌تان را تحلیل می‌کنند و بهترین دوره را بر اساس هدف و شرایط تان پیشنهاد می‌دهند

فرصت‌های یادگیری همیشه در دسترس نیستند، ولی امروز این فرصت کنار شماست

همین حالا فرم مشاوره را پر کنید و یا با شماره 09382040360 تماس حاصل فرمایید. با یک انتخاب آگاهانه، مسیر حرفه‌ای خود را آغاز کنید